پلیمر چیست؟
یکی از مهمترین موادی که در زندگی ما نقش عمدهای داشته و میتوان گفت زندگی بدون آن، شرایطی سخت را برای ما به وجود میآورد، پلیمر یا بسپار است. احتمالا نام این دسته از ترکیبات را بارها شنیدهاید اما تا به حال به ماهیت آن توجه نکردهاید. بسیاری از وسایل پلاستیکی منزل، بدنه پلاستیکی تجهیزات الکتریکی، ظروف، تجهیزات به کار رفته در ادارات، بستهبندی محصولات مختلف و… نوع خاصی از پلیمر هستند.
در دنیای امروز، نقش پلیمرها فراتر از آنچه در ابتدا تصور میشد، رفته است. با پیشرفتهای چشمگیر در علم مواد، نه تنها شاهد کاربردهای گستردهتر پلیمرهای موجود هستیم، بلکه پلیمرهای جدید با خواص منحصر به فرد نیز به طور مداوم معرفی میشوند. این نوآوریها، به ویژه در صنعت بستهبندی، انقلابی ایجاد کردهاند. بستهبندی دیگر فقط یک لایه محافظ نیست؛ بلکه به ابزاری برای افزایش ماندگاری محصول، بهبود تجربه مصرفکننده و حتی کاهش اثرات زیستمحیطی تبدیل شده است.ما در این مقاله قصد داریم این ماده را دقیقتر بررسی کنیم و همچنین با انواع مختلف آن آشنا شویم. با ما همراه باشید.
پلیمر چیست؟
پلیمرها در واقع دستهای از مواد هستند که از مولکولهای بسیار بزرگ تشکیل میشوند. این مولکولهای بزرگ که با نام ماکرومولکولها نیز شناخته میشوند، از کنار هم قرار گرفتن مولکولهای کوچکتر یا مونومرها به وجود آمده و در نهایت باعث ایجاد پلیمرها میشوند. به زبان سادهتر، از کنار هم قرار گرفتن مولکولها کوچک، مونومر و از کنار هم قرار گرفتن مونومرها، پلیمر تشکیل میشود. این دسته از مواد، علاوه بر لوازم و وسایل، ساختار بسیاری از مواد طبیعی از جمله پروتئینها و سلولز را نیز تشکیل میدهند.
اگر بخواهیم واژه پلیمر را مورد بررسی قرار دهیم از دو واژه یونانی poly و mer به معنی many و parts تشکیل شده که معنای لغوی آن “بخشهای بسیار” است. بهترین توضیح برای این عبارت، توصیف زنجیرهای از اتصالات مونومر با پیوند شیمیاییست که از این زنجیره با عنوان ستون فقرات نیز یاد میشود. اما کنار هم قرار گرفتن مونومرها، ممکن است به روشهای گوناگونی انجام شده و در نتیجه باعث ایجاد پلیمرهای متفاوتی نیز شود. به طور کلی پلیمرها به چهار دسته اصلی تقسیم میشوند که به صورت زیر هستند:
- مصنوعی یا Synthetic
- افزودنی یا Addition
- متراکم یا چگال یا condensation
- بازچیده شده یا rearrangement
ما در زندگی روزمره خود از پلیمرهای مختلفی استفاده میکنیم که ممکن است در هر کدام از این چهار دسته قرار بگیرند. در ادامه قصد داریم برخی از انواع پلیمرها را مورد بررسی قرار دهیم.